1. «Περί κηρύξεως παλαιάς πόλεως Ξάνθης ως τόπου χρήζοντος ειδικής κρατικής προστασίας»:

     

    Η παλιά πόλη της Ξάνθης αποτελεί έναν από τους καλύτερα σωζόμενους ιστορικούς οικισμούς στον Ελλαδικό χώρο και διατηρεί σε μεγάλο βαθμό το αυθεντικό αρχιτεκτονικό της απόθεμα. Ανοικοδομήθηκε  ραγδαία από το 1830 και εξής, μετά από τον καταστροφικό σεισμό του 1829, έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αι. Αυτά είναι τα χρόνια της ακμής της πόλης, λόγω της μεγάλης ανάπτυξης καπνεμπορίου. Οι εύποροι καπνέμποροι που δραστηριοποιούνταν στην πόλη κατασκεύασαν τις πολυτελείς οικίες τους, με εμφανείς επιρροές από τα Ευρωπαϊκά αρχιτεκτονικά ρεύματα της εποχής. Στις γειτονιές της συνυπάρχουν παράλληλα κτίρια Αστικού-Λόγιου τύπου, με έντονες δυτικές επιρροές  και πλούσιο διάκοσμο, εσωτερικά και εξωτερικά, με κτίρια παραδοσιακού ρυθμού, με στοιχεία Μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Κυρίαρχα υλικά είναι η πέτρα και το  ξύλο.  Παράλληλα υπάρχουν πολλά αξιόλογα διοικητικά κτίρια, καταστήματα, εκκλησίες, πλατείες, που δημιουργούν ένα ιδιαίτερα αξιόλογο και ενδιαφέρον αρχιτεκτονικό σύνολο που αποπνέει αρμονία και ισορροπία, παρά τις αναπόφευκτες μεταγενέστερες αλλοιώσεις.

πηγή: αρχείο ΥΝΜΤΕΑΜΘ / φωτογραφία: Μητλιάγκα Κωνσταντινιά